Nilüfer Gözütok Ü[email protected] yılında hem yurt içinde hem küresel olarak en büyük riskler arasında jeopolitik gerilimler, döviz kuru dalgalanmaları, enflasyon baskısı, yüksek faiz oranları, zayıflayan iç talep ve yatırım ortamının belirsizliği yer alıyor. Bu risklerin bilincinde olan şirketler, finansal yapılarını güçlü tutmaya, maliyetlerini optimize etmeye odaklanıyor. Borçlanma ve yatırımlarda temkinli hareket ederken büyümeyi ağırlıklı yurt dışında arıyorlar. CEOClub üyesi 270 şirketle gerçekleştirdiğimiz CEOProfil anketine göre de CEO`lar ilk yarının zor geçeceğini öngörüyor. Görece açılma için ise ikinci yarıyı işaret ediyorlar.Dünya ve Türkiye zor bir yılı geride bıraktı. IMF ve OECD`ye göre küresel ekonomi 2023 yılında yüzde 3, Türkiye ekonomisi yüzde 4 büyüdü. 2024 ise hem dünya hem Türkiye ekonomisi için daha düşük bir büyüme yılı olacak gibi görünüyor. Yapılan tüm tahminler de bu yönde. IMF, küresel ekonomi için 2024`te yüzde 2,9, Türkiye ekonomisi için yüzde 3 büyüme tahmini yapıyor. OECD`nin beklentisi küresel ekonominin yüzde 2,7, Türkiye ekonomisinin yüzde 2,9 büyüyeceğine ilişkin. Dünya Bankası da küresel ekonominin yüzde 2,4, Türkiye ekonomisinin yüzde 3,1 büyüyeceğini öngörüyor. Büyümede hızı düşüren en önemli nedense enflasyonla mücadelede uygulanan parasal sıkılaşma politikaları. Bu konjonktürde Türkiye`deki şirketleri nelerin beklediğine gelince… Her yıl gerçekleştirdiğimiz CEOProfil anketi, bu soruya geniş bir perspektiften yanıt veriyor. Kurdan enflasyon tahminine, ekonomik büyümeden yatırımlara, büyümenin yönünden risklere iş dünyasının yeni yıla ilişkin tüm öngörülerini ortaya koyan anket, bu yıl CEOClub üyesi 270 üst düzey yöneticinin katılımıyla gerçekleşti. GİDİŞATIN YÖNÜCEOProfil anketine katılan liderlerin 3`te 1`ine göre 2024`te işleri açısından değişen bir şey olmayacak. Yaklaşık 4`te 1`i işlerinin iyileşmeye başlayacağını belirtirken yüzde 25`i “İşlerimiz iyi olacak”, yüzde 12`si de “İşlerimiz kötü olacak” diyor. Türkiye ekonomisinin yüzde 3 büyümesini bekleyen, enflasyonun yüzde 40-50 seviyelerinde seyredeceğini tahmin eden CEO`lar, yeni yıla dair en büyük riskleri de enflasyon artışının sürmesi, ihracat pazarlarının resesyona girmesi ve finansman maliyetlerinin artması olarak görüyor. Türkiye`nin en büyük grupları da aynı doğrultuda görüş paylaşıyor. Global ekonomideki yavaşlama ve Avrupa Birliği ekonomilerinin resesyon riskinin, faaliyet gösterdikleri sektörleri doğrudan etkileyebilecek önemli faktörler arasında bulunduğunu belirten IC Holding CEO`su Murad Bayar, bu durumun piyasa dinamiklerini sürekli izleyerek esnek ve uyumlu stratejiler geliştirmeyi gerektirdiğini söylüyor. Tüm bu olumsuzluklara karşın IC Holding, 2024`ü büyüme ve yenilik odaklı bir yıl olarak görüyor. Bu dönemde, inşaat, enerji, turizm, sanayi ve altyapı gibi ana sektörlerdeki performansın en üst düzeye çıkarılmasını planlıyor. Bayar, “Sektör genelinde, global pazarlara açılarak sağlam bir büyüme gerçekleştirmek ve uluslararası projelerimizle ihracatımızı artırmak, ana hedeflerimiz arasında yer alıyor” diyor. 2023 demir çelik sektörü açısından zor bir yıl oldu. Tosyalı Holding CEO`su Dr. Suhat Korkmazda hammadde ve enerji kaynaklı maliyet baskısının önceki yıldaki kadar yüksek seviyede olmasa da devam ettiğini dile getiriyor. 2024`te sektör açısından dengelenme sürecinin yavaş yavaş tamamlanacağını, yılın ikinci yarısıyla birlikte öngörülebilirliğin artacağını düşünen Korkmaz, “Yılın ilk yarısı yine zor geçecek. Parasal sıkılaşma ve yüksek faizler bir süre daha resesyon endişelerine yol açmaya devam edecek. Ancak yılın ikinci yarısıyla birlikte piyasalar üzerindeki baskıların biraz daha azalacağını öngörüyoruz. Teknik olarak bazı bölge ve ülkeler resesyona girse de bunun kalıcı olmayacağını düşünüyoruz” diyor. BÜYÜME NEREDEN?2024`te büyümeyi baskılayacak birçok unsur var. Yurt içinde artan faizler talebi olumsuz etkilerken yurt dışında ihracat pazarlarının büyüme hızının düşmesi şirketleri daha dikkatli adımlar atmaya yöneltiyor. Ama genel beklenti büyümenin ağırlıklı yurt dışından geleceği yönünde. CEOProfil anketi katılımcılarının yüzde 22,7`si organik yolla büyüyeceğini belirtirken yüzde 17,4`ü de yurt dışı odaklı büyüyeceğini söylüyor. “2024 yılı iç tüketim daralmasının muhtemel olduğu fakat ihracat yapan kuruluşların ayakta kaldığı ve ülke içindeki katma değerin ihracat gelirlerini artırdığı bir yıl olur” diyen Kibar Holding Yönetim Kurulu Başkanı Ali Kibar da kendi grubu için ihracat odaklı büyüme planı yapıyor. “Stratejimiz alüminyumla Avrupa ve Amerika`da büyürken Asya Pasifik varlığımızı da güçlendirmek” diyor. Erdemoğlu Holding Yönetim Kurulu Başkanı İbrahim Erdemoğlu, gruptaki büyümenin genel olarak mevcut işleriyle ilgili ihracattaki artışla olacağını açıklıyor. “Ayrıca 2024 yılında devreye girecek ithal ikame ürün yatırımlarının da etkisiyle iç piyasada da pazar payımızı artırmayı hedefliyoruz” diyor. 2024`te yüzde 10`luk büyüme hedefleri olduğunu belirten Işıklar Holding Yönetim Kurulu Başkanı Rıza Kutlu Işık, “Büyüme ağırlıklı ihracat ve yurt dışı fabrikamız kaynaklı olacak. 2024 başında Çumra fabrikamızın kapasitesini yüzde 25, Kuzey Irak torba fabrikamızın kapasitesini yüzde 100 artırıyoruz. Bu yatırımların satışlarımıza olumlu yansımasını bekliyoruz” diye konuşuyor. Gürok Yönetim Kurulu Başkan Vekili Esin Güral Argat, yurt dışı gelirlerinin payının yüzde 50 olduğunu, yeni yılda da bu oranı korumayı hedeflediklerini söylüyor. Doğanlar Yatırım Holding Yönetim Kurulu Başkanı Davut Doğan da mobilya grubunda ihracatı artırmayı planlıyor. “Grup olarak bu yıl yüzde 70-80 büyüme bekliyoruz. Mobilyada Senegal fabrikamızla Afrika`da, Amerika`daki şirketimizle de Amerika pazarında büyüyeceğiz. İnşaat grubumuzda yurt içi ve yurt dışı projelere başlayacağız” diye konuşuyor. TEMKİNLİ OLUNACAK 2 KONUAnkete göre yeni yılda şirketler en çok borçlanma ve yatırımlarda temkinli olacak. Yatırım konusunda daha temkinli olan şirketler, sıfırdan yatırımlardan çok dijitalleşme ve yeni teknolojilere yatırımı önceliklendiriyor. Ankete katılanların yüzde 25,6`sı bu yönde görüş belirtiyor. Yurt dışında büyüme, yeni ürün ve kategorilere giriş, kapasite artırma, pazarlama, yenileme ve Ar-Ge yatırımları da yatırım ajandasının diğer maddelerini oluşturuyor. Yaşar Holding bu yıl yatırımlarını ağırlıklı ana iş kollarında modernizasyon, otomasyon, Ar-Ge, dijitalleşme ve sürdürülebilirlik alanlarında gerçekleştirmeyi planlıyor. Yaşar Holding İcra Başkanı Dr. Mehmet Aktaş, “Stratejik planlarımız doğrultusunda, ana iş kollarımızı oluşturan gıda ve içecekle boya sektörleri başta olmak üzere sektörlerimizi geliştirmeye ve sektör standartlarını yükseltmeye, pazar ve inovasyon odaklı büyümeye, iş ortaklarımızı geliştirmeye, istihdam yaratmaya ve yatırım yapmaya devam edeceğiz” diyor. Son 2 yılda 260 milyon dolarlık yatırım yaptıklarını hatırlatan Akfen Holding İcra Başkanı Selim Akın, 2024-2025 yıllarında da yatırımlarına ara vermeyeceklerini ve çeşitli alanlarda 910 milyon dolarlık yatırım hayata geçireceklerini anlatıyor. Grubun yatırımlarının odağında enerji olacak. Akın, “Şu anda 699 MW olan kurulu gücümüzü 860 MW`a yükselteceğiz. Akfen Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı şirketimizde sabit getirili projelere odaklanıp yıllık 50 milyon dolarlık kira geliri getirecek bir modeli hayata geçirmek istiyoruz. Mersin Uluslararası Limanı`nda gelecek iki yılda Türkiye`nin en büyük yatırımlarından birisi olarak öne çıkacak 451 milyon dolarlık bir yatırım gerçekleştireceğiz. Bununla birlikte Kastamonu Hanönü`ndeki Acacia Bakır Madeni`nde 68,5 milyon dolarlık yatırımımız gelecek iki yılda 17 milyon dolarlık yeni bir yatırıma ev sahipliği yapacak” diyor. Ağaoğlu Şirketler Grubu da bu yıl kombine yatırım tutarını 4 milyar TL olarak açıklıyor. Grubun CEO`su Burak Kutluğ, özellikle enerji ve tarımda büyüyecekleri bu yılda yenilenebilir enerjiye yatırım yapmaya devam edeceklerini söylüyor. Kutluğ, “Gelecek üç yıl içinde 500 MW`lık bir kurulu güce ulaşmayı hedefliyoruz. Yatırım portföyümüzü rüzgar ve güneş santralleri oluştururken bu yatırımları sadece Türkiye`de değil yurt dışında da hayat geçirmek istiyoruz. Balkan ülkeleri, Türk Cumhuriyetleri ve Doğu Avrupa`daki fırsatları yakından inceliyoruz” diyor. Işıklar Holding Yönetim Kurulu Başkanı Rıza Kutlu Işık, bu yıl ambalaj sektöründe 5 milyon dolarlık, Çemaş Döküm`de de 10 milyon dolarlık GES yatırımı planlıyor. Doğanlar Yatırım Holding Başkanı Davut Doğan, enerjide ciddi yatırım planlarının, inşaatta da iki önemli projelerinin olduğunu belirtiyor. Mogan Enerji Yatırım Holding CEO`su Ali Karaduman ise “2024 yatırım planımızda yurt içi ve yurt dışı enerji ihaleleri, hibrit güneş enerji santrali ve enerji santral satın almaları var” diyor. ÖNCELİKLER CEOProfil anketine göre 2024`te şirketlerin gündemindeki ilk üç öncelik kârlılığı artırmak, nakit akışı sağlamak ve büyüme olacak. “Finansman maliyetlerinin arttığı bir yıla giriyoruz” diyen Akfen Holding İcra Kurulu Başkanı Selim Akın, büyümek ve kârlılığı korumanın öncelikli hedefleri olmaya devam etmekle birlikte 2024 yılında finansman maliyetlerini azaltmak adına borçluluğu düşürmenin en öncelikli konularımızdan” diyor. 2024 yılında yeni ekonomik modelin uygulanmasıyla dengeli bir ekonomik performans beklentisi içinde olan Yaşar Holding İcra Başkanı Dr. Mehmet Aktaş, “Bu yıl tüm şirketlerimizde sektörlerimizin üzerinde sürdürülebilir ve kârlı büyüme hedefimizi koruyacağız. Finansal açıdan nakit yönetimi, piyasa risklerinin yakından takibi, risk yönetimi, sürdürülebilir kârlılık ve çalışma sermayesinin etkin yönetimi öncelikli konularımız arasında” diye konuşuyor. Erdemoğlu Holding Yönetim Kurulu Başkanı İbrahim Erdemoğlu, 2024 yılında önceliğinin grubun teknoloji odaklı yatırım hamlelerini destekleyecek şekilde yerelde ve globalde finansal enstrümanları çeşitlendirerek uygun finansman kaynaklarına erişimi sağlamak olduğunu söylüyor.“KÂRLILIĞI SÜRDÜRÜLEBİLİR KILACAĞIZ”VAHAP KÜÇÜK / LC WAIKIKI YKBKAYNAKLARI ETKİN KULLANACAK 2024, verimliliği artırmayı ve kârlılığı sürdürülebilir kılmayı hedeflediğimiz bir yıl olacak. Bu dönemde mağaza sayısında agresif büyüme hedefleri yerine, mevcut kaynakları daha etkin bir şekilde kullanarak fırsatları değerlendirmeye odaklıyız. Global bir marka olarak net kârımızı ve özsermayemizi doğru yönetebilmek için rakamlarımıza dolar bazlı bakıyoruz. Bu bağlamda 2024 yılında dolar bazında yüzde 10`dan fazla büyümeyi, TL bazındaysa yüzde 65`lik bir büyümeyle yaklaşık 200 milyar TL ciroyu hedefliyoruz.TEMKİNLİ DÖNEM Aynı zamanda yatırımlarımızda ve borçlanmalarımızda da temkinli olacağız. Biz ekosisteminde 1 milyon kişiye dokunan bir yapıyız. Ülkemizde ve dünyada belirsizliklerin yoğun olduğu bu dönemde bizim gibi fazla sayıda insana dokunan şirketlerin sürdürülebilir kârlılığı daha fazla ön planda tutması gerekir. Böyle dönemlerin nakit akışının etkin yönetilmesine gösterilecek dikkat anlamında kıymetli olduğunu düşünüyorum. Birleşme, ortaklık gibi konular şu anda gündemimizde değil. Ama elbette her zaman marka satın alma fırsatlarına bakıyor ve değerlendiriyoruz. Özellikle Afrika`da ve Latin Amerika`da yeni ülkelere her zaman olduğu gibi yatırıma devam edeceğiz.“EN ÖNEMLİ KONU FİNANSMAN MALİYETLERİNİ YÖNETMEK”ÇAĞLAR GÖĞÜŞ / DOĞAN HOLDİNG CEO`SUİHRACATIN BÜYÜMEYE KATKISI 2024`te finans segmentimizin büyümede öncü rol almasını bekliyoruz. Sanayi tarafında her ne kadar Avrupa pazarlarında zayıflık gözlemlesek de şirketlerimizin genişleyen ürün gamı ve artan pazar penetrasyonlarıyla birlikte ihracatın da büyümeye olumlu katkı vereceğini düşünüyoruz. Bunlara ek olarak, yenilenebilir enerji tarafında 2023 yılı sonunda devreye girecek Taşpınar hibrit ve ek kapasite yatırımımız 2024 yılında devreye girecek Mersin ek kapasite yatırımlarımız olacak. Ayrıca Avrupa`da 300 MW`lık yeni bir projeye başladık.ENERJİDE PLAN Enerjide yeni projelerin hayata geçirilmesi ve kapasite artışlarıyla bu alanda büyüme hedefliyoruz. 2023`ün ikinci yarısından itibaren finansmana erişimin daha rahatladığını fakat fonlama maliyetlerinin de önemli ölçüde yükseldiğini gözlemledik. İçinde bulunduğumuz dezenflasyon patikasını da göz önüne alarak 2024 yılında finansman maliyetlerinde olumlu bir değişim olmaması ihtimalini göz önünde bulunduruyoruz.“GEREKLİ ÖNLEMLERİ ALIYORUZ” İşletme sermayesi yönetimi doğrudan finansman maliyetini etkilediği için en çok üzerinde durduğumuz konulardan biri. Stoklarımızı etkin yönetmek, üretim süreçlerimizde verimliliği artırmak, talep ve tedarik planlamasını optimum bir şekilde ayarlayabilmek için gerekli önlemleri alıyoruz. Bu sayede, daha düşük işletme sermayesi ihtiyacıyla operasyonlarımızı devam ettirmek ve artan finansman maliyetlerinin, finansal sonuçlarımıza etkisini en aza indirmek istiyoruz.“ÖNCELİK OPERASYONEL KÂRLILIK”HURŞİT ZORLU ANADOLU GRUBU CEO`SUETKİN FİNANSAL YÖNETİM 2024 yılında öncelikli başlıklarımız; operasyonel kârlılık ve etkin bir finansal yönetimin yanı sıra dijitalleşme ve sürdürülebilirlik çalışmaları olacak. Holding ve grup şirketlerindeki borçluluk oranları hedeflerimiz dahilinde düşmeye devam ediyor. Başarılı operasyonel performans, pozitif serbest nakit akımı yaratılması, sıkı bilanço ve proaktif risk yönetimi, atıl varlıkların değerlendirilmesi ve döviz açık pozisyonlarının azaltılması gibi daha önce belirlediğimiz önceliklerimiz finansal tablolarımızın güçlenmesine katkı sağlamaya devam ediyor. Meşrubat grubumuzda yatırımlarımızda hız kesmeyerek yurt içi ve yurt dışında fabrika ve üretim hattı yatırımlarımıza devam ediyoruz.BÖLGESEL GENİŞLEME FIRSATLARI Coca-Cola İçecek, faaliyet gösterdiği coğrafyalarda organik büyüme fırsatlarını değerlendirirken aynı zamanda The Coca-Cola Company ile coğrafyalarımızda değer yaratacağına inandığı bölgesel genişleme fırsatlarını sürekli olarak değerlendiriyor. Bu kapsamda, TCCC ile Coca-Cola Bangladesh Beverages`in potansiyel satın alımına ilişkin olarak ön görüşmelere başlandı. Aralık 2023 itibarıyla AB InBev`in AB InBev Efes BV`deki kontrol gücü olmayan paylarının EBI tarafından satın alınması konusunda anlaşmaya varıldı. Ayrıca, şirketimizin yüzde 23 pay sahibi olduğu Türkiye`nin Otomobili Girişim Grubu Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi (Togg) ticari satışlara devam ediyor. Ayrıca, Togg ve Li ion batarya konusunda dünyanın önde gelen şirketlerinden Farasis Energy`nin yüzde 50-50 ortaklığıyla kurulan Siro Silk Road Temiz Enerji Depolama Teknolojileri Batarya Geliştirme ve Üretim Kampüsü`nün Gemlik`te inşaatına başlandı.“İHRACAT BÜYÜMEDE KRİTİK ROL OYNAYACAK”ÖMER YÜNGÜL / ZORLU HOLDİNG CEO`SUGLOBAL REKABETÇİLİK Türkiye ekonomisinin parasal sıkılaşma koşullarına rağmen 2024`te de büyüyeceğini tahmin ediyoruz. İç pazarda uygulanan ekonomi programı ve parasal sıkılaşma programı sebebiyle koşullar kolay olmayabilir. O nedenle ihracat pazarlarının 2024`te her zamankinden daha fazla önem kazanacağını düşünüyoruz. “MİNİMUM YÜZDE 5 BÜYÜRÜZ” Cirosunun yarısını ihracattan elde eden bir grup olarak ihracat tarafındaki güçlü kompozisyonumuzu 2024`te korumak bizim için büyük önem taşıyor. Zorlu Grubu olarak minimum yüzde 5 seviyesinde büyümeyi hedefliyoruz. Yıl içinde ilk üç önceliğimiz arasında; sürdürülebilir büyüme, ihracat pazarlarını güçlendirme ve maliyet yönetimi yer alacak. Tüketici elektroniği ve beyaz eşya, enerji, gayrimenkul, tekstil ve maden alanlarındaki faaliyetlerimize devam ederken bu sektörlerdeki yenilikçi alanlara odaklanmaya, elektromobilite alanında yürüttüğümüz yeni yatırımları güçlendirmeye devam edeceğiz. YURT DIŞI YATIRIM Sanayi ağırlıklı bir sektör olarak işimizi sağlıklı yürütebilmek ve rekabet gücümüzü artırmak için çalışmalarımıza ara vermeden devam edeceğiz. Bu kapsamda faaliyet gösterdiğimiz ve bilgi birikimimizin olduğu iş alanlarında Türkiye`de yakaladığımız başarıyı genişletebileceğimiz yurt dışı yatırım fırsatlarını da araştırıyor ve değerlendiriyoruz.