Elçin [email protected]ıcı emeklilik sisteminin (TES) hayata geçmesiyle emeklilik sektörünü hareketli bir yıl bekliyor. AgeSA Hayat ve Emeklilik Genel Müdürü FIRAT KURUCA, TES`le sisteme girecek katılımcı sayısının 30 milyona kadar çıkabileceği görüşünde. “Emeklilik şirketleri hazır. TES ile OKS fon büyüklüğü de 7-8`e katlanır” diyor. Kuruca, gönüllü BES tarafında da bu yıl net 800 bin katılımcı girişi olmasını bekliyor.Son yıllarda büyümesi ivmelenen emeklilik sistemini bu yıl da TES`in hayata alınmasıyla hareketli bir dönem bekliyor. Emeklilik sisteminde en güncel haliyle 19 Ocak EGM verilerine göre gönüllü BES`te 8,7 milyon katılımcı ve 724,5 milyar TL fon büyüklüğü mevcut. Otomatik katılımdaysa (OKS) katılımcı sayısında 7,3 milyona ve fon büyüklüğünde 55,6 milyar TL`ye erişildi. Yılın son çeyreğinde uygulamaya geçmesi planlanan TES ile bu tablo değişecek. AgeSA Hayat ve Emeklilik Genel Müdürü Fırat Kuruca, TES`le sisteme girecek katılımcı sayısının 30 milyona kadar çıkabileceği görüşünde. “Bugün OKS`de bulunan katılımcı sayısını 3,5-4 ile çarpmak gerekir. Emeklilik şirketleri, sektör hazır. OKS fon büyüklüğü de 7-8`e katlanır diye düşünüyorum” diyor. AgeSA Hayat ve Emeklilik Genel Müdürü Fırat Kuruca ile emeklilik sistemi ve hayat sigortacılığında gelişmeleri, fırsat alanlarını konuştuk:  Ekonomide büyümenin zor olacağı bir yıla girdik, sizce bu yıl emeklilik sistemi için nasıl olacak?  Bu yılki büyüme trendinin 2023`e benzeyeceğini düşünüyorum. 2023`te gönüllü BES`te de otomatik katılımda da net katılımcı sayısında 800 bin artış vardı. Bu yıl da gönüllü BES`te 800 bin net katılımcı sayısı artışı olacağını öngörüyorum. 1 milyon net katılımcı sayısını yakalarsak tam olarak başarılı bir yıl olur. Otomatik katılım tarafındaysa artış, istihdamın yıl içinde nasıl gelişeceğiyle alakalı. 2024`te iç tüketimi kısmayı amaçlayan adımlara ve sıkı para politikasının istihdamı nasıl etkileyeceğine bakacağız. Seçim sonrası dönemde tabloyu daha net görürüz.  2023`te fon büyüklüğünde ne kadarlık bir artış oldu? 2024`te nasıl bir beklentiniz var?  Geçtiğimiz yıl sistemde fon büyüklüğü yüzde 75`e yakın arttı. Aslında son çeyrekte borsada pozitif hava devam etseydi, fonlardaki büyüme yüzde 100`ü yakalayabilirdi. Ama diğer alternatif getiri araçlarına göre 2023`te BES fonlarında artıda getiriler söz konusu. Bu yıl da iyi bir tablo olacağı fikrindeyim. Yine enflasyonu yenen getiriler yakalarız. Sektör 2023 getirilerine ulaşır. Burada borsadaki hareket önemli. Dövizde aşırı sıçrama beklenmiyor. Bu nedenle dövizli enstrümanlarda daha konservatif getiri öngörsek de hisse getirilerindeki artışla pozitife geçilir.  Geçen yıl sisteme yatırılan ek katkı payları yükselmişti. Bu trend 2024`te sürecek mi?  2023 yılında ek katkı paylarının toplam katkı payı içinde payı yüzde 32,9`a çıktı. Bu trend bu yıl da devam eder. Birçok emeklilik şirketi gibi biz de devlet katkısından maksimum faydalanabilmeleri için müşterilerimizi dürtüyoruz. Bunun sonucu ek katkı payları artıyor. 2024`te bu trend devam eder. Ek katkı payının toplamdan aldığı pay yüzde 30`larda olabilir. Ayrıca sektörde bir diğer trend olarak fon planlarında değişiklik yapan kesimin arttığını görüyoruz. Şirketimizde fon değişikliği yapan müşteri yüzdesi 20`lere kadar geldi, 4 yıl önce bu oran yüzde 10`lardaydı.  Bu yıl için tamamlayıcı emeklilik sisteminin (TES) hayata geçirilmesi konuşuluyor. Burada en güncel durum ne?  Düzenleyici tarafında SEDDK`da organizasyonel değişiklikler oldu, taşların yerine oturması bekliyoruz. Hemen ardından hızla çalışılacak. Sektör olarak yıllardır bildiğimiz bir sistem, birtakım hazırlıklar var. İrade bu yılın son çeyreği itibarıyla netleştirilmesi üzerine. Yılın ortasından itibaren konu ısınmaya başlar.  Peki TES ile katılımcı sayısında ne kadarlık bir artış yaşanır?  TES`le girecek sayı, 30 milyona kadar çıkabilir. Bugün OKS`de bulunan katılımcı sayısını 3,5-4 ile çarpmak gerekir diye düşünüyorum. Tabii girişlerin nasıl olacağı henüz belli değil. Ancak emeklilik şirketi, sektör hazır. Ciddi bir iş yükü oluşacağını öngörmüyoruz. Burada en önemlisi, kamuoyunu bilgilendirme ve eğitme. Çünkü otomatik katılım çok hızlı hayatımıza girdi, doğru da anlatılamadı o nedenle de çıkışlar yüksek oldu. TES`in gerek işverenlere gerek çalışanlara iyi anlatılması lazım. TES`te kuralların, uygulamanın nasıl olduğunu zaman içinde göreceğiz.  TES, fon büyüklüklerinde ne kadarlık bir sıçrama yaratır?  Çalışan sayısının 4`e katlanması ve bu kitlenin sisteme girmesiyle OKS`deki fon büyüklüğü de 7-8`e katlanır diye düşünüyorum. OKS fon çeşitliliği daha liberal hale gelirse, çeşitliliği artırılırsa büyüme yüksek olur. Bugün OKS ve gönüllü BES`in toplam fon büyüklüğü, Türkiye`nin GSMH`sinin yüzde 2-3`ü kadar. OECD ortalamasındaysa bu oran yüzde 100`ün üzerinde. Türkiye`de de ilk etapta çift haneli rakamlara çıkarmak lazım.  Gönüllü BES`e nasıl bir etkisi olur?  TES dışı gönüllü BES pazarı hala olur. Hem 18 yaş altı kesim hem OKS içinde olmayan küçük esnaflar, ev hanımları ve OKS/TES`de olup farklı hizmetler nedeniyle gönüllü BES almak isteyen olacaktır. Gönüllü BES`te tablonun güçlü şekilde devam edeceğini düşünüyorum. Burada ana sorular, TES`te cayma opsiyonlarının nasıl olacağı, hem TES hem gönüllü BES`e katılımın faydaları olup olamayacağı... Zaman içinde bu yanıtlara bakmalıyız.  Sektörde aylık çıkış oranları nasıl?  2023`te bir önceki yıla göre aylık çıkış oranlarında artış oldu. 2023 son aylarında ve ocakta aylık ortalama oran yüzde 1. 2022`de yüzde 0,8`leri görmüştük. Çok büyük bir hareketlenme yok. Bu yılın genelinde de hareketlenme beklemiyorum, aylık yüzde 1 bandında gider. l Gönüllü BES`te 8,7 milyon katılımcının ne kadarı aktif ve sürekli ödeme yapıyor? n Yüzde 50`si aktif diyebiliriz.  Çıkış yapmadan ödemeleri dondurarak sistemde mi kalıyorlar?  Evet.  Peki bu durum emeklilik şirketleri açısından iyi mi yoksa bu müşterileri aktif hale getirmeye mi çalışıyorsunuz?  Katılımcılar açısından iyi. Yürüyen bir emeklilik sözleşmeleri var. Türkiye`de tasarruf yapabilen kesim yüzde 20. Katılımcılar finansal durumlardan dolayı ara verebiliyor. Emeklilik şirketleri tarafında ufak, karşılanabilir bir maliyeti var. Tabii ki müşterilerin aktif olarak devam etmesini isteriz. Mümkün olduğunca bu kesime dokunmaya çalışıyoruz.  Hayat sigortacılığı için nasıl bir tablo çiziyorsunuz?  Bu alanda bankaların ve piyasanın kredi iştahı önemli. Çünkü hayat sigortacılığında kredi bağlantılı hayat ürünlerinin toplam prim üretimindeki payı yüzde 70`lerde. Hayat sigortacılığında yine de bu yıl prim üretiminin yüzde 60-70 oranında olacağını tahmin ediyorum. Bu alan yılın sonuna doğru hareketlenebilir.  2-3 yıl sonra emeklilikte ne kadar büyüklüklere ulaşılacağını öngörüyorsunuz?  TES`in devreye girmediği senaryoda her yıl her iki alana da 700 bin ila 1 milyon yeni katılımcı girişi olabilir diye düşünüyorum. Fon getirilerinin enflasyonun yüzde 3 ila 5 üzerinde kaldığını, enflasyonu yendiğini görürüz. TES`in gelmesi durumundaysa farklı senaryolar konuşuruz. Bu senaryolar çıkışların ne kadar serbest olacağına göre değişir. Potansiyel 25-30 milyon katılımcı sayısı olur ve fon büyüklüğü birden 7-8 misline çıkar. GSMH`den alınan pay çift haneli rakamları yakalar.“YENİ KATILIMCI ALDIKÇA KÂR DÜŞÜYOR”BAŞABAŞ NOKTASI Sektörde bugün kârlılık artıda. 2023 ilk 9 ayda 850-900 milyon TL brüt kâr elde edildi. Ancak sektör hala yeterince kârlı değil. Gönüllü BES büyüdükçe bu durumdan kârlılığınız negatif etkileniyor. Çünkü yeni müşteri kazandığınızda baştan yüklemeli maliyetler söz konusu. Matematiksel olarak içeride bulunan müşteri sayısının yeni müşteri sayısına oranı önemli. Gönüllü BES`te başa baş noktası 5-6 yıl. Yani müşteri kazandığınızda aslında cepten para çıkıyor; satış maliyetleri, komisyonlar 5-6 yılda geri alınıyor. Kısacası yeni katılımcıların hızlandığı dönemde kâr bu durumdan negatif etkileniyor. TES düzenlemelerine bağlı olarak kârda erime yaşanabilir. Ancak bugün OKS`de gider çok daha düşük, fiyatla gider dengeleniyor.YARIŞTAN KOPTULAR Bu yapı nedeniyle kârlılığa hala uzun vadeli bakıyoruz. Emeklilik şirketlerinin ciddi sermaye yapısına ihtiyacı var. Uzun vadede yatırım yapabilecek, büyümeyi kaldırabilecek sermaye yapısı önemli. Bu yüzden de sektörde başta 19 oyuncu vardı, pek çok emeklilik şirketi çıktı. Şu an sektörün yüzde 80`ini 4-5 emeklilik şirketi yönetiyor. Bu şekilde de devam edecek diye düşünüyorum. Diğerleri yarıştan kopmuş gibi…“LİDERLİĞİMİZİ KORUMAYI HEDEFLİYORUZ”“FONDA BİRİNCİYİZ” AgeSA olarak gönüllü BES fon büyüklüğünde lideriz. Yüzde 20`ye yakın pazar payımız var. OKS`de de özel şirketler içinde birinciyiz. Emeklilikte tüm kitlelere hitap ediyoruz. Liderliğimizi korumayı hedefliyoruz. Mobil uygulamamıza odaklanıyoruz, 400-500 bin aylık düzenli kullanıcımız var. Mobil uygulamada fon tavsiyeleriyle ilgili hizmetlerimiz de artıyor. Bu yıl dijitalleşme, data analitiği, yapay zeka alanlarını gelişim alanlarımız olarak belirledik.HAYATTA PLAN Hayat sigortacılığında da 2022 sonrasında özel şirketlerde liderliğimizi pekiştiriyoruz. Hem uzun vadeli hayat ürünlerimiz, hem kredi bağlantılı ürünlerimiz mevcut, prim üretiminde yüzde 50-50 dağılıma sahipler. Uzun vadeli hayat ürünlerimizin payını artırmaya çalışıyoruz. Hayat sigortacılığında pazar payımız yüzde 13. Bu konumumuzu korumayı planlıyoruz.