Ayçe Tarcan [email protected]öviz kuru hareketli. Hammadde ve enerji maliyetleri artıyor. Bütün bunlar sektörlerin enflasyonunu olumsuz etkiliyor. Araştırmamıza katılan 15 sektörden 12`sinin son 1 yılda sektörel enflasyonu düştü. Ancak bir yıl önce bu sektörlerden 8`inin enflasyonu 3 haneliydi. Yani aslında son bir yıldaki düşüş, çok yüksek rakamlardan görece daha az yüksek rakamlara gerilemeyi ifade ediyor. Haziran 2023 verilerine göre 9 sektörde, sektörel enflasyon yüzde 50`nin üzerinde… Yıl sonu tahminleri ise ilk 6 aya göre 3`ü dışında tüm sektörlerde enflasyonun tekrar artacağını gösteriyor.Enflasyon, tüm dünyada en büyük endişe kaynağı. Ipsos`un geçtiğimiz haziran ayında yayınladığı Dünya`nın Endişeleri Araştırması sonuçlarına göre Türkiye, dünyada enflasyondan en çok endişe duyan ülkeler arasında Arjantin ve Polonya`dan sonra 3`üncü sırada yer alıyor. 29 ülkede yapılan araştırmaya göre enflasyondan endişe duyanların ortalaması yüzde 40 iken bu oran Türkiye`de yüzde 56 seviyesinde. Türkiye`de enflasyon endişesinin arttığını söyleyen Ipsos Türkiye CEO`su Sidar Gedik, enflasyonun yılın geri kalan aylarında yükseleceğini düşünenlerin oranının yüzde 63`ten 69`a yükseldiğini belirtiyor. Sektörel bazda da aynı endişe yaşanıyor. İş dünyasında enflasyon en büyük sorun olarak öne çıkarken CEO ve iş insanları sektörel enflasyonun kârlılıklarını düşürdüğünü söylüyor. 15 sektörü kapsayan araştırmamızı, Haziran 2022 ile Haziran 2023 verileriyle gerçekleştirdik. Bu verilere göre 12 sektörün sektörel enflasyonu son 1 yılda düştü. Ancak bir yıl önce bu sektörlerden 8`inin enflasyonunun 3 haneli olduğunu eklememiz gerekiyor. Ayrıca sektörlerin neredeyse tamamında enflasyon yüzde 50`nin üzerinde. Dolayısıyla son bir yıldaki düşüş, aslında çok yüksek rakamlardan görece daha az yüksek rakamlara gerilemeyi ifade ediyor. Haziran 2023 verilerine göre 9 sektörde, sektörel enflasyon yüzde 50`nin üzerinde… Yıl sonu tahminleri ise ilk 6 aya göre 3`ü dışında tüm sektörlerde enflasyonun tekrar artacağını gösteriyor. NEDEN ARTIYOR?Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) enflasyonun haziranda yıllık bazda yüzde 38,21`e gerilediğini ve bu rakamın son 18 ayın en düşük seviyesi olduğunu açıkladı. TÜİK`in haziran verilerine bakıldığında ülke genelinde enflasyonist ortamın hız kestiği görülüyor. Ancak üretici fiyat endeksi ve sektörlerin gerçek enflasyonunda benzer bir düşüşten bahsetmek mümkün değil. İnşaattan hazır giyime, gıdadan sanayi ve kuyumculuk sektörlerine kadar pek çok alanda enflasyonun artmasının en önemli nedenleri arasında hammadde fiyatları, maliyetler ve döviz kurlarındaki artış ve Rusya-Ukrayna gerilimi ilk sıralarda yer alıyor. İnşaat malzemeleri ve arsa fiyatlarındaki artışın gayrimenkul sektöründeki enflasyonu tırmandırdığını söyleyen Artaş Holding Yönetim Kurulu Başkanı Süleyman Çetinsaya, döviz kurunda yaşanan hareketliliğin etkisiyle son 3-4 yıllık dönemde gayrimenkul sektörünün enflasyonist ortamda kaldığını belirtiyor. Çetinsaya, “Gayrimenkul sektöründe tüm maliyetlerde ciddi artış meydana geldi. Tüm bunlar sektör bazında gerçekleşen enflasyonu artırdı” diyor. Altın ve pırlanta fiyatlarındaki artışın yanı sıra son dönemde işçilik maliyetlerindeki yükselişin de sektörlerindeki enflasyonu etkilediğini söyleyen Ariş Pırlanta Yönetim Kurulu Başkanı Kerim Güzeliş, geçen yıl yüzde 160 olan sektör enflasyonunun bu yılın ilk 6 ayında dolar bazında yüzde 5 arttığını belirtiyor. Sektör enflasyonunu tüketiciye yansıtmadan devam etmeyi hedefledikleri için zorlandıklarını söyleyen Güzeliş, alım gücü düştüğü için tüketiciyi zorlamayacak şekilde mevcudu sürdürme çabasında olduklarını anlatıyor. Güzeliş, “Kârdan feragat ederek, tasarruf tedbirlerimizi sürekli gözden geçirerek ve üretimi titizlikle planlayarak enflasyonla mücadelemizi sürdürüyoruz” diyor. HAMMADDE BELİRLEYİCİ Hammadde, enerji ve istihdam maliyetlerindeki artış tüketici fiyat endeksiyle üretici fiyat endeksi arasındaki makası büyütmeye devam ediyor. Ev tekstili sektöründe yüzde 60 maliyet artışı yaşandığını söyleyen Cotton Box Yönetim Kurulu Başkanı Nuri Turgut, “Sektörümüzde maliyetin ağırlığını oluşturan pamuk ve iplik fiyatlarındaki artış ve bu hammaddelerde dolar kuruna bağlı oluşumuz, işçilik ve enerji maliyetlerindeki artış enflasyonu artırıyor” diyor. Dövizdeki yükselişin tüm maliyetleri değiştirdiğini ve yüzde 30`luk bir artış söz konusu olduğunu söyleyen Turgut, 2023 sonunda sektörün enflasyonunun yüzde 50`ye çıkacağını tahmin ediyor. Şirketini enflasyonun yıkıcı etkisinden korumak için mümkün olduğunca kısa vadeli satış yaptıklarını söyleyen Turgut, “Enflasyonla mücadelede, etkili stok yönetimi, müşteriye nakitte kalmanın avantajını sonuna kadar sunmak, hammaddeyi mamule çevirirken planlı hareket etmek ve alımları mümkün olduğunca TL ile yapmak gibi yollar izliyoruz” diyor. TÜİK verilerine göre geçen yıl tarım ürünleri üretici fiyat endeksi yüzde 151, gıda fiyatları ise yüzde 76,8 arttı. Gıda üreticilerinin fiyatları artırmamak için çok büyük fedakarlık yaptığını söyleyen Tiryaki Agro Yönetim Kurulu Başkanı ve TİM Hububat Bakliyat Yağlı Tohumlar ve Mamulleri Sektör Kurulu Başkanı Ahmet Tiryakioğlu, “Tarımsal üretimde pek çok girdi kullanılıyor ve döviz kurundaki artış, bu girdilerin maliyetleri üzerinde ciddi bir baskı oluşturdu. Bunlara taşıma, nakliye, lojistik ve işçilik gibi diğer unsurları da katınca üretici çok büyük fedakarlıkla işini yapıyor” diyor. Geçen yıl içecek sektörü enflasyonunun yüzde 200`leri aştığını ve sektör enflasyonunun artmaya devam ettiğini söyleyen Oğuz Holding CEO`su Enes Örer, maliyetler nedeniyle işletme sermayesi ihtiyaçlarının yüzde 300 seviyesinde arttığını belirtiyor. NAKİT VE STOK YÖNETİMİ Hemen herkesin ajandasında yüksek enflasyon kaynaklı sorunlar ilk sıralarda yer alıyor. Maliyetlerdeki artışı ürün fiyatlarına kısmen yansıtabildiklerini söyleyen iş insanları, bu durumun iş dünyasının işletme sermayesi ihtiyacını artırırken kârlılığı azalttığını belirtiyor. Eti CEO`su Hakan Polatoğlu, enflasyonun yarattığı zorlukları nakit ve işletme sermayesine dikkat ederek yönettiklerini belirtiyor. Son dönemde işçilik maliyetlerindeki yükselişin sektörel enflasyonu artırdığını söyleyen Zorlu Tekstil Grubu Başkanı Necat Altın, verimliliğe ve katma değerli üretime odaklanarak sektörel enflasyonla mücadele ettiklerini vurguluyor. Tedarik zincirindeki kırılma ve döviz kurlarındaki artışın perakende sektöründeki enflasyonun ana nedeni olduğunu söyleyen Gencallar CEO`su Ahmed Gencal, özellikle kura dayalı oluşan fiyatlama bazlı sanal enflasyona maruz kalmamak adına finansal enstrümanları etkin kullandıklarını anlatıyor. Gencal, “Satın alım yapacağımız tarihlere bankadan forward kur alarak fiyatı sabitliyoruz. Ayrıca nakit ve hacimli alım gücümüzü kullanarak fiyatları aşağıya çekmeye çalışıyoruz” diyor. Bu yılın ilk 6 ayında araç kiralama sektöründe sektör enflasyonunun maliyet kaynaklı olarak yüzde 40 düzeyinde gerçekleştiğini söyleyen Europcar Türkiye CEO`su Fırat Fidan, geçen yıl olduğu gibi bu yıl da sektör enflasyonunun ortalama enflasyonun üzerinde kalacağını belirtiyor. Maliyet enflasyonunu fiyatlara yansıtmak zorunda kaldıklarını söyleyen Fidan, “Enflasyonla mücadele için araç filolarını turizm sezonunun yüksek olduğu nisaneylül aylarında yüksek tutup diğer aylarda hızla düşürüyoruz. Yüksek sezon dışında kaybettiğimiz ciroyu ise turizm sezonunda kapatmaya çalışarak kârlılığımızı korumayı hedefliyoruz” diyor. YIL SONU BEKLENTİSİHazır giyimden mobilyaya, kuyumculuktan ev tekstiline, otomobil ve araç kiralamadan seramiğe kadar istihdam, hammadde ve enerji maliyetlerinin arttığı sektörlerde enflasyonun artmaya devam etmesi bekleniyor. Ariş Pırlanta Yönetim Kurulu Başkanı Kerim Güzeliş, altın ve pırlanta fiyatlarının yükselmeye devam etmesi nedeniyle sektör enflasyonlarının yıl sonunda dolar bazında yüzde 10 artacağını öngörüyor. Tekstil ve ev tekstilinde de yıl sonunda enflasyonun artması beklenirken sektör enflasyonunun yüzde 50 olacağı öngörülüyor. Otomotiv ve araç kiralama sektörlerindeyse döviz kurlarındaki artışa bağlı olarak yüzde 60-65 bandında sektör enflasyonu bekleniyor. Seramik sektörü de enflasyon artışının devam etmesinin beklendiği sektörler arasında. Yıl sonunda yüzde 60`ların üzerinde maliyet artışı beklediklerini söyleyen Yurtbay Şirketler Grubu Yönetim Kurulu Başkanı ve Türkiye Seramik Federasyonu Başkanı İlter Yurtbay, “Enerji fiyatları 2023 yılında düşmesine rağmen işçilikteki artışlar ilk yarıda yüzde 25 maliyet artışına yol açtı. Temmuz ayındaki asgari ücret artışı yılın ikinci yarısında etkisini daha fazla gösterecek” diyor. Geçen yıl yüksek enflasyondan dolayı kötü bir yıl geçirdiklerini söyleyen MOSDER Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Balcı, enflasyonun yüksek olmasının hem üretici hem tüketicilerin satın alma gücünü azalttığını belirtiyor. Bunun sektörün büyümesini ve rekabet gücünü olumsuz etkilediğini söyleyen Balcı, yıl sonunda sektör enflasyonunun yüzde 15-20 bandında olacağını öngörüyor. Artan maliyetlerin etkisiyle ekonominin dengesinin bozulduğunu söyleyen Armatür Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Gökhan Turhan, mevcut enflasyonist ortamın daha uzun süreceği ve enflasyonun beklentilerden daha fazla gerçekleşeceğini belirtiyor. BMD Başkanı Sinan Öncel, temmuz ayında işçilik ve akaryakıt başta olmak üzere maliyetlerde yaşanan önemli artışların sektörel enflasyonu artıracağı görüşünde. Öncel, “Akaryakıt zammı özellikle e-ticaret operasyonlarında maliyetlerimizi artıracak. Dolayısıyla talep enflasyonunun yanı sıra maliyetlere bağlı fiyat artışları da kaçınılmaz olacak” diyor. DÜŞÜŞ BEKLEYENLERYıl sonunda sektörel enflasyonda artış bekleyenlerin yanı sıra gayrimenkul ve gıdada enflasyonun bir miktar düşmesi, hatta gerilemesi bekleniyor. Döviz kurlarındaki yukarı yönlü sert hareketin yerini daha yataya bıraktığını söyleyen Atış Şirketler Grubu CEO`su Ahmet Atış, bunun inşaat sektöründeki enflasyonu düşürmesini beklediklerini belirtiyor. Sektörel enflasyonla mücadele etmek için grup yöneticilerinin finansal politikalar üzerinde yoğun mesai harcadığını söyleyen Atış, şöyle konuşuyor: “İnşaat sektöründe elde edilen gelirin bir kısmı ürünü satarken bir kısmıysa doğru hammaddeyi doğru zamanda doğru noktadan alırken kazanılıyor. Üretim departmanlarımız bu noktada yoğun çaba sarf ederken pazarlama departmanlarımız da alım gücü düşen tüketicinin ihtiyaçlarına yönelik kampanyalar hazırlayarak enflasyonun etkilerini en aza indirmek için ellerinden geleni yapıyor.” Gıda, süt ve süt ürünleri sektörlerinde de aşağı yönlü enflasyon artışı bekleniyor. Yılın ilk 6 ayında çiğ sütte önemli bir fiyat artışı olmadığını söyleyen Teksüt Başkan Yardımcısı Arda Aksaray, 2023 sonunda sektör enflasyonunun geçen yılın altında kalacağını ifade ediyor. Bu yıl mahsul döneminin bereketli olmasını, üretimdeki verimliliğin gıda fiyatlarındaki artış hızının yavaşlamasına katkı yapmasını beklediklerini söyleyen Tiryaki Agro Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Tiryakioğlu, “Küresel gıda fiyatlarındaki gerilemenin şirket gelirleri üzerindeki etkisinin bu sayede dengeleneceğini umuyoruz” diyor. Döviz kurunun artmasının ihracatın maliyetini artırdığını söyleyen İstanbul Demir ve Demir Dışı Metaller İhracatçıları Birliği (İDDMİB) Yönetim Kurulu Başkanı Çetin Tecdelioğlu, “Enflasyonun artması sabit gelirliler için dezavantajlı bir durumken geliri değişken olanlar için nispeten alım gücünü koruyabildiği bir durum oluyor” diye konuşuyor.“DÜŞÜŞ TRENDİNE GİRECEK”SÜLEYMAN ÇETİNSAYA ARTAŞ HOLDİNG YÖNETİM KURULU BAŞKANIHIZ KAYBEDİYOR Bugüne kadar yaklaşık 37 bin civarında konut teslim ettik. Gayrimenkul sektörünün dinamiklerini çok iyi biliyoruz. Genel tabloya baktığımızda sektörde enflasyonist ortamın hız kaybettiğini görüyoruz. Bu noktada konut arzının artması büyük önem taşıyor. Yeni projelerin hızla üretilmesi, nitelikli ve sağlam yapıların hayata geçirilmesi gayrimenkul sektöründe yaşanan fiyat artışını yavaşlatacak.YENİ PROJELER Bir gayrimenkul şirketi, bin konut dahi üretse gayrimenkul sektöründeki enflasyonun düşmesi açısından bu durum büyük önem taşıyor. Özellikle devletin devreye girip makul fiyatlarla arsaya ulaşımın önünü açması gerekiyor.ÜRETİME ODAKLANDI Bugün enflasyon ortamından yavaş yavaş çıkıyoruz. Enflasyonla mücadele etmek için faaliyet gösterdiğimiz gayrimenkul, perakende, turizm, sanayi ve enerji sektörlerinde üretime odaklandık. Bu sayede ülke ekonomisine önemli katkılar sunarken binlerce kişiyi de istihdam ediyoruz.“HAZIR GİYİMDE ENFLASYON YÜKSELECEK”HİLAL SUERDEM KİĞILI YÖNETİM KURULU BAŞKAN YARDIMCISIDÖVİZ VE ENERJİ Hazır giyim sektörünün enflasyonunda geçen yıla göre bir miktar düşüş var. Ancak yılın geri kalanında sektörel enflasyonun dövizdeki ve enerjideki artışa bağlı olarak yükselebileceğini düşünüyoruz. 2023 yıl sonu için yüzde 35 gibi bir enflasyon beklentimiz var.ÖZ KAYNAK Sektör olarak öz kaynağımızdan finansman sağlayarak, stoklu çalışarak, maliyet fiyatlarını aşağıda tutarak enflasyonla mücadele ediyoruz. Bu sayede kârlılığı da stabil olarak yakalayabiliyoruz. Ürün fiyatlarımıza enflasyon oranlarının altında zam yapıyoruz. Aksi halde satışlarımızda kayıplar yaşıyoruz.FİYAT POLİTİKASI Bizim her zaman uyguladığımız bir fiyat politikamız bulunuyor. Enflasyonist ortamda tüketicimizin Kiğılı fiyatlarına alışık olması bizi de zorluyor. Ancak artan maliyetler karşısında daha az kâr edip ciromuzun düşmemesi için ince eleyip sık dokuyoruz.“KÂRLARIMIZI OLUMSUZ ETKİLİYOR”EMEL ELİK BEZAROĞLU ELITE WORLD HOTELS YÖNETİM KURULU ÜYESİYIL SONU TAHMİNİ Geçen yıl turizm sektörünün enflasyonu yüzde 146 olarak gerçekleşti. Bu yılın ilk 6 ayındaysa sektörümüzde gerçekleşen enflasyon, iş gücü ve enerji maliyetlerindeki yükselişin etkisiyle yaklaşık yüzde 35 artış gösterdi. Yıl sonunda turizm sektörünün enflasyonunun yüzde 75 seviyesinde olacağını tahmin ediyoruz. KÂR MARJI AZALDI Sektörel enflasyonla mücadele etmek için stok maliyet yönetimini hassas bir şekilde uyguluyoruz. Ne yazık ki sektörel enflasyondaki artış kârlılıklarımızı olumsuz etkiliyor. Bu durum, maliyetlerimizin artmasına ve kâr marjlarımızın azalmasına neden oluyor. MALİYET KONTROLÜ Zorluklara rağmen maliyetlerimizi kontrol etmek ve operasyonel verimliliğimizi artırmak için çeşitli stratejiler benimsiyoruz. Böylelikle rekabet gücümüzü korurken müşterilerimize kaliteli ürün ve hizmet sunmaya devam edebiliyoruz. Sektörel enflasyonla mücadele etmek, sürekli bir çaba gerektirse de işletme olarak bu zorluğun üstesinden gelmek ve sürdürülebilir bir büyüme sağlamak için çaba gösteriyoruz.