Elçin [email protected]`nci yaşını kutlayan emeklilik sistemi, yılı 1 trilyon TL fon büyüklüğüyle kapatacak. Bu öngörünün sahibi Garanti BBVA Emeklilik Genel Müdürü BURAK ALİ GÖÇER. Önümüzdeki dönemde katılımcı sayısında adetsel büyümelerden çok fon hacminin katlanacağını düşünen Göçer, 2023 sonunda fon büyüklüğünün geçen yıl sonuna göre 2 katına çıkacağını öngörüyor ve ekliyor: “Önümüzdeki yıl TES, çok heyecanlandırıcı olacak. Para girişleri hem toplu hem aylık yatırılan tutar olarak çok daha artar.”Emeklilik sistemi, art arda gelen yeniliklerle büyümesini sürdürüyor. Sisteme girmesine izin verilen 18 yaş altında 1 milyon katılımcı sayısına ulaşıldı. Eylül başı itibarıyla BES ve OKS toplamında 15,4 milyon katılımcı sistemde tasarruf ediyor ve toplum fon büyüklüğü 660 milyar TL`yi aştı. Garanti BBVA Emeklilik Genel Müdürü Burak Ali Göçer, 15 milyonu aşan katılımcı sayısında büyümenin daha makul gideceğini ve asıl fon hacimlerinde ivmenin yüksek olacağını öngörüyor. “Asıl hikaye adetlerden çok, fondaki büyüme. 2023 sonunda fon büyüklüğü geçen yıl sonuna göre 2 katına çıkacak” diyen Göçer, fon getirilerinin mevduatın üzerinde olması ve toplu para yatırımları da dahil 140 bin TL tavan rakama kadar devlet katkısı alınabilmesi nedenleriyle sisteme yatırılan paranın yüzde 25`inin aylık ödemeler dışında toplu paralardan geldiğine dikkat çekiyor. Göçer`e göre bu trend, 2024`te de sürecek ve gelecek yıla asıl damgasını vuran TES olacak. Garanti BBVA Emeklilik Genel Müdürü Burak Ali Göçer ile alandaki trendleri ve önümüzdeki dönemi konuştuk: EGM 11 Eylül verilerine göre BES`te 8,3 milyon ve OKS`de 7,1 milyon katılımcı mevcut. Fon büyüklüğünde de BES`te 612,7 milyar TL ve OKS`de 48,6 milyar TL mevcut. Bu yılın ilk dokuz ayında sistemin performansını nasıl yorumluyorsunuz?BES ve OKS birbirine paralel ürünler. İkisi de tasarruf amaçlı, dolayısıyla biz toplam rakamlara bakıyoruz. Katılımcı sayısı çok iyi rakamlara geldi, sistemde tasarruf eden insan sayısı 15,5 milyona yaklaştı. Fon tarafında 650 milyar TL`ye ulaştık. Fon büyüklüğünde bu yıl sonu 1 trilyon TL`yi telaffuz etmeye başlayacağız. İyi bir yıl geçiriyoruz. Eskiden beri sistemde alışkanlığımız daha çok katılımcı sayısı üzerine konuşmaktı. Ama 15 - 16 milyona varan katılımcı sayısına gelince büyüme, daha makul seviyede gidiyor. Bu dönemde büyüme 18 yaş altı katılımcılardan geliyor. 2022 adetsel olarak özellikle çocuklar tarafında iyi bir büyüme yılıydı, 2023 de onu yakalayacak. Yani ne kadarlık bir katılımcı artışı bekliyorsunuz? Net katılımcı sayısında bu yıl için 700-750 bin artış öngörebiliriz. Son aylarda net 300 bin katılımcı sayısı artışı olur diye düşünüyorum. Yeni katılanların yüzde 30`u 18 yaş altı katılımcılardan gelir diye tahmin ediyorum. Sistemde çocuk sayısı 1 milyona yaklaşıyor ve 8,5 milyar lira fon birikimleri oldu. Asıl hikaye adetlerden çok, fondaki büyüme. 2023 sonunda fon büyüklüğü geçen yıl sonuna göre 2 katına çıkacak. Burada enflasyon etkisi ağırlıklı, değil mi? Enflasyon etkisi de var ama asıl bu yıl sistemi etkileyen başka noktalar oldu. Örneğin asgari ücretteki artış, devlet katkısı tutarını aynı oranda artırıyor. Geçen yıl devlet katkısı alınabilen maksimum katkı payı tutarı 42 bin TL`ydi, bu yılsa 140 bin TL. Bu rakam, çok cazip bir tutar. Ayrıca EYT devreye girdi. EYT ile sisteme para girdi, kişilerin aldıkları kıdem tazminatlarından iyi bir pay aldık. Hem aylık gelirler arttığı için tasarruf edilen rakam yükseldi hem yatırım olarak kıdem tazminatları sisteme yatırıldı. BES, aylık ödenen bir birikim sistemi ama son dönemde getirilerin iyi olması nedeniyle toplu paralar da yatmaya başladı. Toplu para yatırımları da dahil 140 bin TL tavan rakama kadar devlet katkısı alınabiliyor. Sistemde proaktif ve iyi bir para yönetimi olunca toplu yatırımlar da değerlendirilmeye başlandı. Sisteme yatırılan paranın yüzde 25`i aylık ödemeler dışında toplu paralardan geliyor. Mevduatla yarıştığımız dönemlerde BES, daha pozitif getiriler sağladı. EYT`nin ilk zamanında emeklilik sisteminde çıkışlar artmıştı…. Sistemde aylık çıkışlar, normal seyrinde 80 binlerde oluyor. Çıkışlar bir dönem EYT etkisiyle değil, mal alımları arttığı için farklılık gösterdi. Enflasyon yükseldiği için insanlar, ihtiyaç gereği sistemden çıkarak ev ya da araba alımı yaptı. Ama adetsel olarak gelişime baktığınızda önemli bir değişim yok. Örneğin ağustos ayında 80 bin çıkış varken 200 bin katılımcı girdi. Sistem, net katılımcı sayısında hep büyümeye devam ediyor. Onun için bu yıl sonunda 750 bin kadar net artış bekliyorum. Bugünlerde her şey çok pahalandığı için mal alımları yavaşlamaya başladı, çıkış trendi de azaldı. Ayrıca sisteme iki yeni ürün geliyor: Kısmi çıkış ve BES teminatlı kredi. BES teminatlı kredi, 2023 sonu hayata geçecek. Tüm detaylar henüz belli değil ancak bu ürünle ürünle birikimi çekmeden, BES birikimini bankaya teminat gösterip uygun maliyetle kredi çekilebiliyor. Kısmı çıkış ürünündeyse tutarın yarısına kadar çekilebilecek. Bu da 2024`te hayata geçer. Bu ürünlerle aylık çıkış rakamları düşer. Ama zaten burada ilginç olan detay şu, BES`ten çıkanlar tasarruf yapma alışkanlığı kazandığı için yeniden bir hesap açıyor dolayısıyla adette bir değişiklik olmuyor. Sistemde son dönemde öne çıkan trendler neler sizce?Bu yılın en önemli trendi, yatırım danışmanlığıydı. Getiriler arttıkça yatırım danışmanlığı önem kazanıyor. Proaktif bir şekilde algoritmik platformlarla ya da müşteri temsilcileri aracılığıyla fon yönetimi yapıyoruz. Eskiden fon değişimi yapanların oranı yüzde 5`lerdeydi, şimdi bizim şirkette bu oran yüzde 22`ye çıktı. Müşterilere daha çok dokunmaya başladık, daha proaktif şekilde yaklaşıyoruz. Bu sayede fonları değiştikçe getirileri de arttı. Hem müşteri memnuniyeti yükseldi hem çıkışlar azaldı. Ayrıca bu yıl BES, sağlık ve hayat ürünlerinin paket şeklinde sunulmasına başlandı. Tüketici tarafında da ihtiyaç arttığı için ister istemez hayat ve BES tarafına sağlık sigortaları ekleniyor. Yeni ürünler artık böyle şekillenecek. Peki Türkiye`de emeklilik sistemiyle ulaşılabilecek potansiyel rakam ne kadar? Tamamlayıcı emeklilik sistemi (TES) konuşulmaya başlandı. Bu, tabloyu nasıl değiştirir? Türkiye`de genç nüfus çok olduğu için işe katılımlarıyla BES hesabı açmaya başlıyorlar. 18 yaş altı 23 milyon genç var, bugün sadece 1 milyonu sistemde. 18 yaş altı bizim açımızdan büyük potansiyel, burası büyüyecek. Asıl tabii bizi çok heyecanlandıran, şimdi farklı yorumlara da yol açtı ama OVP`de geçen tamamlayıcı emeklilik sistemi (TES). TES bambaşka bir pazar açıyor. 2024`ün son çeyreğinde olacağı konuşuluyor. TES, emeklilik şirketleri açısından çok çalışmış bir ürün, geçmişte çok hazırlandık. Dünyada gelişmiş ülkelerde ikinci basamak olarak uygulanan ve Türkiye`nin ihtiyacı olan bir sistem. Tüm çalışanlara dokunabilecek bir sistemden bahsediyoruz, SGK ve diğer tüm yapılarla paralel çalışması gerekiyor. OKS gönüllü bir platform olduğu için tam yerini dolduramadı. Yeni modelin detaylarını bilmiyoruz, daha çalışılacaktır. Ama işverenin de elini taşın altına koyacağı, kurumların aracı olacağı bir sistem olacak. Teknik çalışmalar başlamıştır sanıyorum. Artık insan hayatı uzadığı için emeklilik dönemini rahat geçirmek için maddi güç, sağlık sigortaları gibi farklı yeni ürünler gerekiyor. Örneğin biz yaşlı bakım sigortalarını konuşuyoruz. Bu nedenle ikinci basamağın kurulmasını çok önemli buluyorum. 2024`ün emeklilik sistemi için nasıl bir yıl olmasını bekliyorsunuz?Önümüzdeki yıl TES, çok heyecanlandırıcı olacak o, kesin... Sektör TES`e odaklanır. Ayrıca yine hacim ve fon getiri performansları herkesin odağında olur. Para girişleri hem toplu hem aylık yatırılan tutar olarak çok daha artar. BES tarafında ortalama fon tutarları 70 bin TL`yi geçiyor, bu nedenle buraya para akmaya devam eder. 2024`te de adetten çok hacim ve fon yönetimi konuşmaya devam ederiz. Türkiye`de 15 milyon kişi BES ve OKS`de tasarruf yapıyor; bu sayıda banka mudisi yok, çok büyük bir rakam. Ayrıca 1 milyon TL ve üstündeki parasını sistemde yöneten müşteriler de olmaya başladı. Bu nedenlerle hacimler büyüyecek. Ayrıca Merkez Bankası Başkan Yardımcısı Cevdet Akçay ve ekonomi yönetimi BES dünyasına çok hakim. SEDDK çok aktif çalışıyor. 2024`te sektörün en önemli avantajlarından biri kamu ve SEDDK tarafında bu işe hakimiyet ve yol göstericilik olacak. Kırılganlık olarak gelecek yıl için bir risk görmüyorum. Sektör zor iki yıl geçirdi, ancak hem emeklilik hem hayat tarafı büyümeye devam etti. Böyle yıllar geleceğe yönelik endişeleri artırıyor, tasarruf bilincini tetikliyor. Faiz politikası ve yeni alınan ekonomi kararları emeklilik fon getirilerini nasıl etkiliyor? 2024, bu açıdan nasıl olacak?Burada fon dağılımı kritik. Emeklilik fonlarında her türlü finansal ürün olduğu için dağılım getiriyi belirliyor. Yeni girenlerde altın ağırlığı oluşmuştu ama son dönemde hisse senedinin payının daha çok artmaya başladığını görüyoruz. 2023`ün ilk döneminde yabancı hisse senetleri de çok iyi getiri topladı. Borsa bugünlerde enflasyona karşı en iyi koruyacak enstrüman gibi görünüyor. Hisse senedi getirileri iyi gidiyor, gelecek yıl da iyi gideceğini düşünüyorum. Faizlerin artmasıyla bu sefer borçlanma araçları ve benzeri fonlar ön plana çıkacak. Bu borçlanma araçlarının içinde TÜFE`ye endeksli kağıtlar da var. Borçlanma araçları, mevdut getirilerini geçeceğini tahmin ettiğim bir araç olacak. Fonların getirileri 2024`te iyi olmaya devam edecek. Emeklilik tarafında kârlılık için nasıl bir öngörünüz var? Halka açık şirketlerin rakamlarını görmedik. Bizim alanda kârda kritik nokta mali gelir. Şirketlerin kârlılıklarında mali gelirin payı artabilir dolayısıyla tahmin yapmak zor. Ama işin kendi getirisine bakarsanız fonlar büyüdüğü için cazip hale gelmeye başladı. Yıllarca zarar eden bir sektördük şimdi büyüyen fonlarla kâr gelmeye başladı. Fakat tabii bu sefer de müşteri kazanımı, yeni müşteri elde etmek daha pahalı hale geliyor. BES tarafında konsolidasyonlar oluyor. Sizce oyuncu sayısında değişiklik olur mu? Sistemde 18 şirket var, çok oyuncu yok. Emeklilik belli bir ölçek işi. Bu ölçeği yakalayamadığınız zaman, çok minik kaldıysanız o minik şirketlerde bir iki oynama olabilir. Ama işin genelinde büyük konsolidasyon beklemiyorum. Yeni oyuncu girişi olacağını da sanmıyorum.“KREDİ BAĞIMSIZ HAYATIN PAYI ARTIYOR”REEL BÜYÜME Hayat sigortacılığında, Temmuz 2023 sonunda prim üretiminde yıllık yüzde 90,1 büyüme mevcut. Hayatta bu yıl farklı bir dönem geçirdik. Deprem sonrası 1-2 ay Türkiye genelinde müşteri araması, iletişim yapmadık sadece talep edenlere karşılık vermeye çalıştık. Ama deprem, acı bir olay olması nedeniyle hayat sigortasına talep yarattı. Yılın ilk yarısında kredilerin iyi gitmesiyle hayat tarafında kredi bağlantılı ürünlerde büyüme yüksek oldu. Bugünlerde krediler nedeniyle kredi hayat kısmı hasar alır, biraz yavaşlayabilir. Yine de hayat sigortacılığı, yılı enflasyon üstünde bir noktada kapatır diye düşünüyorum.YENİ ÜRÜNLER Sektör kredi bağımsız ürünlerde de iyi büyüdü, örneğin prim iadeli hayat sigortaları hızlı büyüyor. Burada ürün çeşitliği de artıyor. Kredi bağımsız hayat ürünlerinin prim üretiminden aldığı pay yüzde 30`lara çıktı. Eskiden yüzde 10`lardaydı, pay giderek artıyor. Yakın zamanda sağlık sigortalarının pahalı bir ürün haline gelmesiyle yeni dönemde hayat, BES ve sağlık ürünlerinin birleştiği paketler gelecek. Toplu çözümlere gidilmeye başlanıyor. Yine sağlıkta kadınlara yönelik ya da tehlikeli hastalıklara yönelik yeni ürünler artacak. İşsizlik sigortaları da yeniden aktif hale geliyor, şirketler bu alanda da çalışmak istiyor.“BES`TE 18 YAŞ ALTI VE DİJİTALDE BÜYÜYECEĞİZ” HEDEFLER BES ve OKS toplamında katılımcı sayısında özel şirketler arasında lideriz. Pazar payımız yüzde 16,6. Bu alanda liderliği korumak istiyoruz. EGM verilerine göre 2022 sonunda BES ve OKS toplamında 2,3 milyon katılımcı sayımız ve 48,7 milyar TL fon büyüklüğümüz vardı. 2023 Eylül başı itibarıyla katılımcı sayımız toplamda 2,8 milyona ve fon büyüklüğümüz 77,8 milyar TL`ye yükseldi. Bu yıla dair hedeflerimize çoktan ulaştık. Yeni yıla 3 milyona yakın katılımcı sayısı ve 100 milyar TL fon büyüklüğüyle girmeyi hedefliyoruz. ODAK ALANLAR BES için üç ana odağımız var: 18 yaş altını çok önemsiyoruz, burada pazar payımız yüzde 20`nin üzerinde. Fon büyümesine odaklanıyoruz; fon yönetimi ve yatırım danışmanlığını, çıktısı müşteri memnuniyeti olacak şekilde yönetmek istiyoruz. Satışlarımızın yüzde 40`ı dijital kanaldan geliyor. Dijital satışlarda sektörde pazar payımız yüzde 50. Dijital, 2024 yılında önemli noktalarımızdan biri olacak. Gelecek yıl yatırım danışmanlığında dijital kanal üzerinden yapacağımız yönlendirmeler, para yönetimi, fon koçu gibi hizmetler gündemimizde olacak. Hayat sigortacılığındaysa grup ürünlerine ve kredi bağımsız hayat ürünlerine odaklanıyoruz. KOBİ`ler grup hayat sigortalarında bizim için önemli bir hedef. TSS`de yeni oyuncuyuz, sağlıkla hayat ve BES ürünlerini birleştirip müşteri memnuniyetimizi daha da artırmayı hedefliyoruz.